Zapraszamy na otwarcie nowej wystawy czasowej pt. „Śledź w porcelanie. (Po białostocku)”. Wydarzenie w siedzibie głównej Muzeum Wojska w Białymstoku (ul. Kilińskiego 7), o godz. 12.00.
Marcin Koziński (autor): „Skąd śledź w Białymstoku? Jedna z miejskich legend głosi, że hetman Jan Klemens Branicki w XVIII wieku przywoził do miasta beczki śledzi z gdańskiego targu rybnego. Historia prawdziwsza związana jest z charakterystyczną dla regionu gwarą, tzw. miękką wymową, polegające na zmiękczaniu i przeciąganiu niektórych głosek oraz podwyższaniu akcentacji, szczególnie końcowych partii wyrazów. Wymowa zyskuje wtedy „melodię”, w której można usłyszeć wpływy dialektu wileńskiego, dawnego języka polskiego, białoruskiego, litewskiego oraz (w mniejszym stopniu) rosyjskiego, ukraińskiego i jidysz. To specyficzne zaciąganie niektórych głosek, gdzie np. „ś” przechodzi w „si”, „l” w „li”, „dź” w „dzi”. A które słowo kumuluje te wszystkie trudne dźwięki? Śledź!”
Przez wiele lat „śledzikowanie” miało znaczenie raczej negatywne i służyło do drwin z mieszkańców regionu. Jako Muzeum Wojska w Białymstoku stajemy na pierwszej linii frontu z podobnymi uprzedzeniami. Temat śledzia spróbujemy oswoić wystawą przygotowaną we współpracy z Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. To nasza propozycja na letnie, więc nieco swobodniejsze, miesiące w roku i lokalne święta (Święto Ulicy Kilińskiego, Dni Miasta).
Na ekspozycji pokazujemy ponad sto porcelanowych naczyń służących do serwowania dań rybnych. W większości to kompletne pojemniki z pokrywami, przybierające m.in. kształt łodzi lub wiklinowych koszy. Uchwyty przedmiotów wielokrotnie mają postać śledzia. Pojawiają się również napisy mówiące o ich przeznaczeniu – „Marinierte Heringe” czy po prostu „Marynowane śledzie”. Uzupełnieniem kolekcji są pojemniki zdekompletowane i półmiski. Naczynia powstały w niemieckich fabrykach i manufakturach porcelany oraz polskich wytwórniach m.in. we Włocławku i Chodzieży.
Mnogość wzorów, kształtów i form porcelanowych naczyń śledziowych świadczy o ich dużej popularności. Największa przypada na lata 20. i 30. XX w. Dlatego z okresu międzywojennego pochodzą także dopełniające wystawę fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Podlaskiego w Białymstoku i Muzeum Wojska w Białymstoku.