Wszystko zaczęło się 1 września 1939 r.
O godzinie 4.47 rano, pancernik „Schleswig-Holstein” otworzył ogień w kierunku Westerplatte, polskiej składnicy tranzytowej na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Siedem minut wcześniej, niemieckie lotnictwo zbombardowało Wieluń – miasto pozbawione znaczenia militarnego. Jednocześnie na tereny II Rzeczypospolitej wdzierały się oddziały Wehrmachtu. Pod ich naporem, Wojsko Polskie rozpoczęło odwrót, cofając się coraz bardziej w głąb kraju. Na zajętych terenach Niemcy rozpoczęli swoją politykę eksterminacyjną, dokonując pierwszych zbrodni na jeńcach wojennych i cywilach. Mimo przytłaczającej przewagi wojsk niemieckich, armia polska stawiała opór. 17 września wypełniając porozumienia paktu Ribbentrop-Mołotow, wschodnią granicę przekroczyła Armia Czerwona, zadając broniącym się oddziałom polskim „cios w plecy”. Wojna była przegrana. Władze państwowe i ocalałe polskie jednostki ewakuowały się za granicę – do Rumunii aby w oparciu o zachodnich sojuszników – Francję i Anglie kontynuować walkę z najeźdźcami.
Białystok po krótkiej walce, został zajęty przez Niemców 15 września 1939 r. Po tygodniu niemieckiej niewoli spełniając postanowienia zawarte w pakcie Ribbentrop–Mołotow, miasto 22 września przeszło pod okupację sowiecką. IV rozbiór Polski stał się faktem.

Dla mieszkańców rozpoczyna się prawie dwuletni okres sowieckich „porządków”.