Wojciech Kossak* (1856 – 1942), „Ułan 1 pułku ułanów Księstwa Warszawskiego”;
brak daty powstania; olej, tektura, wym. 25 x 35 cm, sygn. MWB/1637
Praca przedstawia ułana z okresu Księstwa Warszawskiego. Mężczyzna w ujęciu lewym bokiem, na koniu. Ubrany w kurtkę kroju polskiego w kolorze granatowym, z pąsowymi wyłogami pół, rękawów i kołnierzem. Na lewym ramieniu biały pas ładownicy. Spodnie szare, buty czarne, długie. Umundurowanie uzupełnia wysokie, czworograniaste czako. Przy siodle przytroczona szabla w pochwie, w prawej dłoni lanca z biało-czerwonym proporczykiem. Krajobraz w tle przedburzowy, z ciemniejącym nieboskłonem, oraz pochylającymi się trawami i krzewami. W prawym dolnym rogu sygnatura „Wojciech Kossak 1922” i dedykacja przyjacielowi Józefowi Myszkowskiemu.**
*Wojciech Kossak (1856 – 1942) – malarz, czołowy reprezentant nurtu malarstwa historycznego i batalistycznego utrzymanego w realistycznej konwencji. Charakterystycznym rysem sztuki Kossaka było odziedziczone po ojcu Juliuszu zamiłowanie do koni, których sylwetki bezbłędnie chwytał w bitewnym tumulcie, paradnym przemarszu i spoczynku. Będąc sam żołnierzem (w latach 1886-89 odbył służbę wojskową w krakowskim pułku ułanów; po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii austriackiej, zaś od 1918 służył w Wojsku Polskim jako major 3. pułku ułanów) artysta doskonale znał realia wojny; cechowała go ponadto erudycyjna znajomość historycznego kontekstu przedstawianych walk oparta na rzetelnych studiach uzbrojenia, mundurów, militarnej strategii i bitewnej taktyki.
**Trudno jednoznacznie oceniać stopień uczuć i zażyłości innych, ale wydaje się, że umieszczona na obrazie dedykacja jest nieco na wyrost i ma charakter komercyjny. W opublikowanym wspomnieniach malarza Józef Myszkowski nie pojawia się ani razu, a w liczącym ponad 1500 stron, dwutomowym opracowaniu listów Kossaka do żony i bliskich, zaledwie sześciokrotnie, niemal zawsze w kontekście rozliczeń finansowych.
Wojciech Kossak* (1856 – 1942), „Ułan 1 pułku ułanów Księstwa Warszawskiego”;