trębaczBronisław Gembarzewski* (1872-1941), „Trębacz pułku lekkokonnego”, l. 90 XIX w., akwarela, wym. 39 x 28 cm, sygn. MWB/2050
W centrum kompozycji, lewym bokiem, trębacz pułku  lekkokonnego polskiej gwardii cesarza Napoleona z lat 1807 – 1814 na siwym wierzchowcu. W głębi widoczna grupa żołnierzy z lancami.**
*Bronisława Gembarzewski  – malarz batalista, historyk wojskowości, pułkownik saperów, muzeolog, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego oraz Muzeum Wojska w Warszawie. Zapamiętany został jako wybitny znawca historii broni i munduru. Artysta ogromna wagę przywiązywał do szczegółowych kwerend, prowadzonych w archiwach wielu miast Europy.  Szukał i dokumentował w nich wszystko, co było związane z uzbrojeniem wojska polskiego, a powstałe szkice, rysunki i notatki wykorzystywał w swoich pracach. W tym czasie przygotował również własne, jednolite zasady dokumentacji graficznej badanych zbiorów. Sporządzanie notat malarskich w jednej skali  1 : 5, pozwalało mu na wyraźne uchwycenie najdrobniejszych detali.
** Szwoleżerowie, wywodzący swoją nazwę od słów Chevau-Légers (lekkokonni) byli często określani lansjerami, a w Polsce także ułanami. Jako lekką kawalerię używano ich do rozpoznania i pościgów oraz zadań osłonowych. Jednak wielokrotnie potrzeba wymuszała rzucenie ich przeciwko ciężkiej kawalerii, a nawet sformowanej w czworoboki piechoty. W starciach tych ogromnym atutem okazała się lanca – broń służąca do pchnięć zbudowana z grotu i drzewca, mająca łączną długość 285 mm. Wprowadzono ją na uzbrojenie pułku w 14 września 1809 r. jako uzupełnienie wcześniej używanych pałaszy.  Żołnierze, mimo początkowego sceptycyzmu, szybko nauczyli się walczyć bronią po mistrzowsku. Wielokrotnie zdarzało się później, iż dobrze wyszkolony w walce lancą kawalerzysta zwyciężał w walce prowadzonej na raz z kilkom przeciwnikami.