SZTANDAR
Dla każdego żołnierza szczególnym symbolem,
zajmującym w jego sercu najważniejsze miejsce
jest sztandar – odzwierciedlenie przynależności
i identyfikacji z jednostką wojskową, w której się służy.
płk dypl. Piotr Oleszczak
Sztandar wojskowy jest znakiem jednostki Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Stanowi on symbol sławy wojennej, tradycji, wierności, honoru i męstwa. Należy także do symboli narodowych, wokół których kumulują się uczucia patriotyczne i treści historyczne oręża polskiego.
Chorągiew (pierwotna nazwa sztandaru) w Wojsku Polskim znana była już w czasach średniowiecza. Na przestrzeni lat pełniła rozmaite funkcje – od znaku rozpoznawczego skupiającego rycerzy pochodzących z jednego rodu czy ziemi, po symbol danej jednostki. W czasach Księstwa Warszawskiego sztandary podkreślały narodowy charakter armii, a w okresie I wojny światowej polskie orły pojawiały się na sztandarach zarówno na ziemiach polskich (Legiony Polskie), jak i w formacjach o charakterze narodowym tworzonych we Francji, Włoszech czy Rosji. W okresie II Rzeczpospolitej unormowano symbolikę, wielkość, kształt i barwy sztandarów wojskowych. Ustalone wówczas zasady obowiązują również obecnie.
Przez wieki obowiązkiem żołnierza polskiego była ochrona sztandaru. Otaczany był czcią i traktowano go jak świętość (w rozumieniu weksyliów rzymskich legionów). Sztandarowi oddawano honory, na niego składano przysięgę, a identyfikacja żołnierzy z tym znakiem nakazywała bronić go do ostatka. Utrata sztandaru postrzegana była jako hańba i prowadziła niejednokrotnie do rozwiązania jednostki, toteż w sytuacji zagrożenia sztandary raczej niszczono, niż podejmowano ryzyko wpadnięcia w ręce wroga. Z tego też względu otaczano je szczególną opieką. Również obecnie traktowane są z należną czcią i troską.
Prawo posiadania sztandaru we współczesnym Wojsku Polskim przysługuje jednostkom liniowym wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych oraz szkołom wojskowym. Jest on nadawany przez zwierzchnika Sił Zbrojnych – Prezydenta RP – na wniosek ministra obrony narodowej. Sztandar na stałe znajduje się w danej jednostce, a w czasie walk – w rejonie działań zbrojnych. Za jego przechowywanie i ochronę odpowiada szef sztabu danej formacji.
Sztandar wojskowy składa się z płatu, głowicy, drzewca i szarfy. Płatem sztandaru jest biała tkanina w kształcie kwadratu, na którą nałożono czerwony krzyż kawaleryjski, a jego barwami, barwy ustalone dla Rzeczpospolitej Polskiej – biel i czerwień. Jeden bok sztandaru wszyty jest w białą skórę przymocowaną do drzewca gwoździami z białego metalu po obu stronach płatu. Pozostałe jego boki są obszyte wstążką ze złotymi frędzlami. Jego awers, po środku krzyża kawaleryjskiego, zawiera wieniec laurowy z wizerunkiem Orła Białego z głową zwróconą do drzewca. Pomiędzy ramionami krzyża umieszcza się wieńce wawrzynu, a w ich polach numer jednostki, bądź w razie jego braku inicjały nazwy. Na rewersie, w miejscu orła, znajduje się wyszyty tekst: BÓG HONOR OJCZYZNA. Pomiędzy ramionami krzyża w polach w wieńcach laurowych mogą być umieszczone herby miejscowości i symbole wiązane z historią jednostki wojskowej czy też emblematy lub inicjały fundatorów sztandaru (za zgodą Ministra Obrony Narodowej).
Sztandar 18. Białostockiej Brygady Zmechanizowanej im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego (archiwum 18. pr)
Głowica sztandaru 18. Białostockiego Pułku Rozpoznawczego
Awers sztandaru 18. Białostockiego Pułku Rozpoznawczego
Rewers sztandaru 18. Białostockiego Pułku Rozpoznawczego
Moment złożenia przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego sztandaru 18. Białostockiego Pułku Rozpoznawczego na ręce ówczesnego dowódcy płk dypl. Piotra Oleszczaka, 30 czerwca 2011 r. (archiwum 18. pr)
Generał brygady Marek Olbrycht wbija gwóźdź pamiątkowy w drzewiec sztandaru, 30 czerwca 2011 r. (archiwum 18. pr)
Przekazanie obowiązków dowódcy 18. pr. Odchodzący z pułku płk dypl. Wiesław Podlecki (po lewej) żegna się ze sztandarem, a wita go nowy dowódca – płk dypl. Marcin Frączek (po prawej), 1 lutego 2016 r.(archiwum 18. pr)
Przysięga żołnierska na sztandar elewów Legii Akademickiej, 29 sierpnia 2020 r. (archiwum 18. pr)
18. Białostocki Pułk Rozpoznawczy bierze udział w obchodach święta pułkowego jednego ze swoich poprzedników – 42. pułku piechoty, organizowanego przez Koło Byłych Żołnierzy 42. Pułku Piechoty i ich Rodzin. Na fotografii widoczny jest poczet sztandarowy oraz kompania honorowa jednostki (archiwum 18. pr)
Poczet sztandarowy złożony (od lewej) z dowódcy pocztu, sztandarowego i asysty pocztu. Przez ramię sztandarowego przewieszony jest bandolier – biało-czerwona szarfa (fot. S. Skibicki)